задан

[زدن]

1. кӯфтан, чизеро ба чизе сахт расондан; осеб расондан (бо даст ё чизи дигар)

2. зарба расонидан; саркӯб кардан

3. кӯбидан, тақ-тақ кардан (мас., дарро)

4. бархӯрдан, расидан; ба ҳам бархӯрдан

5. тапидан, зарабон (-и дил), ҳаракат кардан

6. андохтан, худро ба ҷое ворид кардан; худро ба ҳар тараф задан ба таҳлука афтода ба ҳар сӯ давутоз кардан, бисёр нотинҷ шудан, ба талвоса афтодан

7. маҷ. хӯрдан, ошомидан

8. пошидан, рехтан: намак задан, об задан

9. парондан; шикор кардан

10. дуздидан; ғорат кардан; дузд задан дузд рабудан, дуздида бурдан; ба сирқат рафтан; хонаи касеро задан хонаи касеро ғорат кардан, чизҳои хонаи касеро дуздида бурдан

11. буридан, қатъ кардан: гардан задан, шохаи дарахтро задан; сар задан а) сар буридан, куштан; б) маҷ. оғоз ёфтан, шурӯъ шудан

12. даргирондан, афрӯхтан; оташ задан сӯхтан, сӯзондан

13. молидан, соидан: покуро ба санг задан

14. шинондан, устувор кардан, насб кардан: хайма задан, байрақ задан

15. пахш кардан; нақш монондан; мӯҳр задан мӯҳр пахш кардан, мӯҳр мондан; сикка задан тангаи филизӣ баровардан

16. монанд шудан, мушобеҳ шудан: ранги чизе ба чизе задан

17. бастан: гиреҳ задан, занҷир задан; қулф задан қулф кардан, бастан

18. киноя аз овехтан, овезон кардан, часпондан: сурат ё рӯзномаро ба девор задан

19. навохтан, соз задан: дойра задан, дутор задан, таблак задан

20. маҷ. машғул шудан, саргарм шудан

21. маҷ. гуфтан; гап задан // ҳарф задан сухан кардан, гуфтан; дам задан ниг. дам; дод задан бо овози баланд гап задан; фарёд кардан; лоф задан гапи беҳуда гуфтан; худро таъриф кардан; таъна задан сарзаниш кардан, маломат намудан; хушомад задан хушомад гуфтан, чоплусӣ кардан; тамаллуқ кардан (мас., барои дили касеро ба даст даровардан)

22. гардидан, гаштан; давр задан а) гирд гаштан дар атрофи чизе; б) маҷ. гардиш кардан, сайр кардан, чарх задан; чарх задан а) давр гаштани (-и сар аз беморӣ); б) сайр кардан, гардиш намудан

23. ҳамчун феъли ёридиҳанда таркибҳои зиёди феълӣ месозад: барқ задан, бол задан, бӯса задан, ғел задан, мижа задан, неш задан, пар задан, пошна задан, хез задан, чашмак задан, ҷавлон задан, ҷӯш задан; паҳлу задан а) аз як паҳлу ба паҳлуи дигар гаштан (аз бехобӣ); б) якпаҳлу дароз кашида роҳат кардан; фаввора задан ҷӯшида баромадани об ё нафт (аз чашма ё аз кон); хала задан сих зада дард кардани шушу паҳлуи одам аз сармохӯрии сахт; ҷеғ задан а) фарёд кардан; б) маҷ. даъват намудан; зӯр задан ниг. зӯр; лаб задан а) ниг. лаб; б) саршор шудан, рехтан; панҷа задан ниг. панҷа; рақам задан навиштан, иншо кардан; хунук задан касеро ё чизеро а) аз сармо касал шудан, аз таъсири сармо бемор ё ҷароҳатнок шудан; б) дар асари сардии шадид нобуд шудани чизе; ғайб задан ғоиб шудан, нопадид гаштан, гум шудан; аз роҳ задан а) аз роҳ баровардан, бероҳа кардан; б) гумроҳ кардан; ба замин задан // бар хок задан чизеро беқадр гардонидан, беобрӯ намудан, хор кардан; касеро ба рӯзнома задан дар рӯзнома навиштан дар бораи касе; дар рӯзнома танқид кардан касеро; ба (бо) як нӯл задан а) касеро ба осонӣ мағлуб кардан (дар мусобиқае); б) аз касе тавонотару моҳиртар будан дар коре; мӯҳри хомӯшӣ бар даҳони касе задан хомӯш сохтан, ба хомӯшӣ маҷбур кардан касеро; худро ба мастӣ задан худро маст вонамуд кардан, маст нишон додан; худро ба нодонӣ (ё нофаҳмӣ) задан худро нодон ва нодида вонамуд кардан; худро қасдан нофаҳм нишон додан; бало зад офат расид; кор табоҳ шуд; бало задан а) ба тариқи дашном хитобан ба касе, ки ӯро ба ҳоли худ вогузор мекунанд, гуфта мешавад; б) бало ба пасаш! (дар мавриди таскини ғаму андӯҳи офате ба касе мегӯянд)